Otomobillerin hareketini sağlayan temel bileşenlerden birisi de akülerdir. Bakımı ve kontrolü zamanında yapılmayan aküler, birçok soruna sebep olabilir. Peki temel prensipleri ile akü nedir, nasıl çalışır, özellikleri nelerdir?

Akü Nedir?

Aküler, elektrik enerjisini kimyasal enerjiye çevirerek depolayan ve ihtiyaç duyduğu zaman da kimyasal enerjiyi yeniden elektrik enerjisine çeviren cihazlardır. Yeni nesil aküler, eski tip akülerden farklı olarak elektrik enerjisi ile girilen tepkime sonucu ortaya çıkan kimyasal enerjiyi depolar. Bu depolama da aracın gereksinim duyduğu enerjiyi elektrik enerjisi olarak kullanmayı sağlar. Taşınabilme özelliği sayesinde birçok alanda kullanılan aküler, otomobillerin çalışmasını sağlayan önemli parçalarından biridir.

Akü Ne İşe Yarar?

Otomobillerde akü, öncelikli olarak marş motoruna yüksek akım vererek aracın çalışması için ihtiyaç duyulan ilk enerjiyi sağlar. Araç çalıştıktan sonra elektrik ile aktif olan aydınlatma, kalorifer ve müzik çalar gibi ekipmanlara akım gönderir. Ayrıca yaptığı dengeleme sayesinde yüksek devirlerde oluşması muhtemel elektrik kaynaklı hasarları engeller. Akü, alternatörden gelen akım sayesinde elektrik enerjisini depolar. Bu sayede kendini şarj edebilen akü, araç çalışmıyor durumdayken bile otomatik cam, kapı kilitleri, aydınlatma sistemi ve müzik sistemine elektrik sağlar.

Akü Hangi Maddeden Yapılır?

Aküler temel olarak plaka, seperatör ve sülfürik asitten oluşur. Üretim şekline göre yapısında farklı alaşımlar bulunur. Sahip olduğu elektrokimyasal hücrelerin tümünde bulunan pozitif ve negatif elektrotlar, bir ayraç ile birbirlerinden ayrılır. Kimyasal tepkimenin oluşması için aktif maddeye birçok kimyasal madde eklenir. Bu maddelerden ötürü aküler nikel – demir ya da nikel – kadmiyum olarak tanımlanır.

Akü Nasıl Çalışır?

Akülerin, biri pozitif diğeri negatif olmak üzere iki kutbu bulunur. Kutuplar, elektrik enerjisi ile çalışan müzik sistemi, havalandırma sistemi ve ateşleme sistemine bağlı şekildedir. Her akü, 2 volt gerilim üretmekte olan altı adet elemandan meydana gelir. Her elemanda elektrolit sıvısı ile birlikte bir pozitif, bir de negatif plaka yer alır. Plakalar seperatör ile ayrıldıkları için birbirlerine temas etmezler. Elektrolit sıvısı ile elektrotlar arasındaki kimyasal tepkime sonucu elektrik enerjisi oluşur. Her akü, marş motoru gibi bir elektrik yüküne bağlandığı sırada deşarj olurken, elektrik akımının yeniden geçmesi ile şarj olur.

Akünün Ömrü Ne Kadardır?

Akü ömrünü etkileyen birçok etken olmakla birlikte, marş sayısı ve kullanım şartları bunu belirleyen ana etmenlerdir. Ortalama 4 – 5 yıl ömrü sahip olan akülerin, araca uygun olarak seçilmesi önem taşır. Çok soğuk ya da çok sıcak havalar etkili olmakla birlikte, özellikle fazla ısı ile karşılaşan akülerin ömrü azalır. Özellikle mevsim geçişlerinde bakım ve kontrollerinin yapılması ile kullanılmayan akülerin belirli aralıklarla şarj edilmesi, akü ömrünü etkileyen faktörler arasındadır.

Akünün Azaldığı Nasıl Anlaşılır?

Akünün azalıp azalmadığı, en doğru şekilde yetkili serviste yapılacak kontrol ile belirlenir. Sağlıklı bir akünün şarj olması gerekir. Şarj durumu da voltmetre ile yapılacak ölçüm sonucunda anlaşılır. Yeni nesil araçların akülerinde göstergeler bulunur. Bu göstergelerdeki yeşil renk akünün sağlam olduğunu, siyah renk şarj olması gerektiğini, beyaz renk ise değişmesi gerektiğini gösterir. Akü zayıfladığında araç, sürücü tarafından fark edilebilen bazı uyarılar verir. Bunların başında ise aydınlatma sisteminin giderek güçsüzleşmesi ve marş sırasında duyulan cılız ses gelir.

Akü Bakımı Nasıl Yapılır?

Bakım yapılırken dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle sıralanabilir:

• Su ve elektrolit seviyesi düzenli olarak kontrol edilir.
• Akü çevresine yağ ve yakıt temasından kaçınılır.
• Üst kısımda bulunan hava deliklerinin açık olup olmadığı kontrol edilir.
• Akü bir süre kullanılmamış ise voltaj ve yoğunluk ölçümü yapılır.
• Ortam sıcaklığına dikkat edilir, kışın tam şarj edilebilir.
• Az ya da çok şarj arızalara sebep olabileceği için şarj durumu kontrol edilir.
• Aracın kısa süreli kullanılmaması durumunda kutup başları sökülebilir.
• Sabitleme demirleri güvenliği sağlamak için kontrol edilir.
• Kutup başları oksitlenmeye karşı düzenli kontrol edilir.
• Kısa devre yapma ihtimaline karşı, bölge metallerden uzak tutulur.

Kışın Akü Neden Biter?

Soğuk havalarda akü içinde yer alan sıvılar akışkanlık özelliğini yitirir. Bu da, elektrik enerjisi ile reaksiyona girerek kimyasal enerjinin oluşmasını engeller. Bu sebeple tepkime sonucu ortaya çıkacak elektrik enerjisi yavaşlar. Sıcak havaya oranla, soğuk havalarda iç yapıyı oluşturan moleküllerin düşük hareket hızı, yeterli oranda elektrik akımı üretilmemesine sebep olur.

Akü Bitince Araba Nasıl Çalışır?

Aküsü biten bir aracı çalıştırmanın iki yöntemi bulunur. Bunlardan ilki, çalışır durumda olan başka bir araçtan takviye kablosu ile güç takviyesi yapmaktır. Kablo, aküsü biten araç ile takviye yapılacak araca bağlanır. Kırmızı kelepçenin olduğu uçlar iki araç aküsünün de pozitif kutbuna takılır. Siyah kelepçenin bir ucu takviye yapacak araç aküsünün negatif kutbuna, diğer ucu ise takviye yapılacak aracın boyasız metal aksamına geçirilir. Marş öncesi takviye yapan aracın beş dakikadır çalışıyor olması, araç lambalarının kapalı durumda olması, araçların birbirine temas etmemesi ve güvenlik önlemlerinin alınmış olması ciddi yaralanmalara karşı önem taşır.

Aracı ittirerek çalıştırma olarak da bilinen ikinci yöntem ise hem otomatik araçlarda uygulanmaması hem de düz vitesli araçlarda aktarma sistemine zarar verme ihtimali nedeniyle tavsiye edilmez. Takviye vasıtası ile çalıştırılan aracın yeniden problem yaşamaması için yetkili servis tarafından kontrol edilmesi gerekir.

Akü Nasıl Değiştirilir?

Akü değişimi için öncelikle akünün sabit kalmasını sağlayan bağlantının sökülmesi gerekir. Değişim işlemine başlamadan önce kutup başları dikkatli bir şekilde temizlenir. Kırmızı kutup her zaman pozitif tarafı gösterir. Sökme işlemine, anahtar yardımıyla negatif kutuptan başlanır. İki kutup bağlantısı da söküldükten sonra yeni akü yerine yerleştirilir. Yeni akü mutlaka doğru akım noktalarına yerleştirilmelidir, aksi takdirde sigorta hasarı yaşanması kaçınılmaz olur. Yeni akünün takılmasından sonra, sabitleme bağlantısı yeniden sağlanarak araç çalıştırılabilir.

Akü Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?

Yeni alınacak akünün yetkili servisten ve garantisi ile birlikte alınması ileride oluşabilecek sorunları önlemek adına fayda sağlar. Her üründe olduğu gibi akülerin de raf ömrünün olması sebebiyle, alınacak ürünün yeni tarihli olmasına dikkat edilmelidir. En önemlisi ise önceki akü ile benzer özelliklerde ve araç yapısına uygun, doğru akünün seçilmesidir. Aracın elektrik ihtiyacını karşılaması için, üretici firma tarafından takılmış orijinal ile aynı özelliklerde akü takılması gerekir. Araç tüketiminin üstünde ya da altında bir kapasiteye sahip olan aküler, alternatör arızalarına ve elektrik hasarlarına sebep olabilir.

Arabalar için Akü Fiyatları Nasıldır?

Akü fiyatlarını belirleyen farklı etmenler bulunur. Aracın ve motorun büyüklüğü ile aracın donanımları karşısında ihtiyaç duyduğu elektrik gücü, araç ile ilgili etmenlerdir. Bunun yanında üretim kalitesi, markası, özellikleri ve tasarımı ise üretimden kaynaklı etmenlerdir. Sağladığı performans, titreşime karşı gösterdiği dayanıklılık, sahip olduğu geliştirilmiş yapılar ile hizmet sunan kurumun fiyat politikası da akü fiyatlarını etkiler.